مزدک بامدادان

سوا از خوب یا بد بودن شخصیت مزدک ...در این نوشته سعی شده بدون تعصب وقایع زندگی مزدک بامدادان که به گفته ی کریستین سن بی شک پایه گذار نخستین ایدئو لوژی سوسیالیستی در جهان است نقل شود. (انهم حدود 13 قرن پیش از تولد کارل مارکس)

حکومت ساسانیان بر 2 اصل دارایی و خون استوار بود و از اواسط حکومت460 ساله ی ساسانیان تبعیض و اختلاف طبقاتی بصورت غیر قابل تحمل برای مردم ایران تبدیل شد تا جایی که برای مثال اشراف چنان حرمسرا هایشان را از دختران انباشته بودند که مردان زنی برای ازدواج نمی یافتند و کشاورزان پیش از پرداخت مالیات حتی حق دست زدن به محصولات را نداشتند این شکاف طبقاتی شرایط را برای پیدایش مزدک و پذیرش عقایدش اماده کرد.

مزدک بامدادان از اهالی نیشابور و به گفتته ای موبدی در اسطخر یا یکی از شهر های نزدیک تیسفون بوده و شالوده ی عقاید و ارای او از برای شخصی بوده بوندس نام که از اعقاب نهضت مانویه بوده و بعد از سپری کردن بخشی از عمرش در روم به ایران بازگشته بوده و در ایران با نام زرتشت پسایی (فسا یی) معروف بوده .در اصل مزدک مرد عمل برای تفسیر های زرتشت فسایی بوده که در زمان او یا پیر بوده یا از دنیا رفته بوده است.

نگرش انها نسبت به دنیا مانند مانی بر اساس تاریکی و روشنایی بوده است .که نور و خیر دارای ذات ارادی است و تاریکی و بدی بصورت تصادفی به این دنیا راه یافته و نور پیروز شایسته ی ستایش است . و نیز در فرقه ی او اصل ان بوده که انسان از مادیات ترک علاقه کند و چیز هایی که باعث نابراری و کینه میشوند باید نابود شوند و نعمات بطور مساوی بین بندگان خداوند تقسیم شوند.

ازاین رو مزدکیان مالکیت برای اموال و زمینها را نفی میکردند و حتی ازدواج از اینرو که نوعی مالکیت احساسی دانسته میشود نیز طرد شد. چنان که هر شخصی در صورتی که بخواهد بتواند زنی را که میخواهد تصاحب کند به گفته ی مزدک: زن . خواسته و اب و اتش و مراتع باید در دسترس همگان به اشتراک قرار گیرد.


به هر روی این اندیشه ی هر چند عجیب وهرج و مرج گرایانه در میان مردم و حتی اشراف ایران هواخواهانی پیدا کرد و مزدکیان به انبار های غله هجوم برده وقفل ها را شکستند و درب حرمسرا ها را گشودند وانچه از دارایی یافتند تقسیم کردند.و ایین مزدکی تا جایی گسترش یافت که شاهنشاه ساسانی کواد نیز به کیش انها در امد. و این امر باعث تثبیت هرج و مرج در کشور شد و از طرفی جایگاه موبدان و اشراف در خطر قرار گرفت. مشخص نیست که کواد از روی ایمان این کیش را پذیرفت یا از روی ترس یا تزویر ندلکه اعتقاد دارد مزدکی شدن کواد برای در هم شکستن قدرت اشراف بود.

اشراف و رعایای وابسطه به انها و مردم ناراضی از اوضاع قیام کردند کواد خلع شد و برادر کواد را به تخت نشاندند.و کواد با کمک دوست وفادارش سیاووش که اشراف زاده ای مزدکی بود از دژ فراموشی گریخت و به هپتال ها پناه برد و پس از ازدواج با شاهزاده ی هپتال با کمک انها به ایران بازگشت و بدون مقاومتی دوباره بر تخت نشست. چندی اوضاع نابسامان ایران را بهبود بخشید و گرچه داخل ایران در اتش اختلافات ناشی از پیدایش مزدکیان میسوخت مردانه با رومیان جنگید و انها را عقب راند...

اما در داخل ایران شریعت مزدکی پا گرفت و گسترش ان باعث تدوین قوانین و ایجاد سلسله مراتب دینی و ایینی مانند موبدان شد (مزدکیان موبد موبدان خود را اندرزگو مینامیدند)

دیری نپاییدکه جز مزدک و عده ای که خواهان اصلاحات نظری و بهبود وضع مردم جدای افکار مغرضانه بودند بقیه ی مبلغان سر دسته این را وسیله ی قدرت یافتند و با رفتار های ناشایست باعث طرد ان و نفرت مردم شدند...

در نامه تنسر راجع به مزدکیان نوشته : قومی پدید امدند نه اراسته به شرف و هنر و عمل و--- نه زمین و موروث ---و نه غم جد و نسب ---و نه حرفت و صنعت---- فارغ از همه ی اندیشه ها--- خالی از هر پیشه---مستعد برای غمازی و شریری--- اکاذیب و افترا و از ان تععین ساخته وبه جمال و حال رسیده و وصال یافته...

مشخص نیست که کواد قبل از مرگ از ایین مزدکی برگشت یا خیر ولی اینکه به هر حال با تاسف خود فرمان اعدام سیاوش را به علت عدم توفیق در مذاکره با رومیان و نیز بدگویی هایی که از او کردند امضا نمود. و نیز خسرو را به جای کاووس پسر دیگرش که مزدکی بود ولیعهد کرد نشان میدهد که در اواخر عمر اینبار از قدرت یافتن بی اندازه ی مزدکیان و کارشکنی های انها تصمیم به در هم شکستن انها گرفته بود...

باری مشخص نیست در زمان خسرو (انوشیروان) یا خود کواد(قباد) به قصد شاهنشاه مجلس مناظره ای ترتیب میدهند از موبدان و کشیشان در یک سو و اندرزگو(که احتمالا خود مزدک بوده) و مبلغان مزدکی از سوی دیگر ...و چون مزدکیان مبحاحثه را میبازند به دستور شاه سربازان همه را در مجلس دستگیر کرده و از همان روز شروع به تعقیب و قتل عام مزدکیان در تمام کشور می کنند.

بعد ها در زمان خسرو انوشیروان دادگر تعقیب مزدکیان ادامه می یابد و نیز قوانینی وضع میشود جهت بازسازی کشور و تعیین حقوق فرزندان نامشروع و دارایی های به تاراج رفته در هرج و مرج مزدک

انوشیروان اصلاحت مهمی را برای دادگری و برابری مردم انجام میدهد تا حکومت او انگونه که پیش از مزدک بود نباشد...

شایان توجه است که ظهور هرفکر و ایده و اثر فکری و هنری نشانه ی پیشرفت فکری و فرهنگی مردم یک تمدن در ان عصر است اخباری که از مورخان راجع به اختراعاتی عجیب مانند دستگاه پخش موسیقی

)http://www.ahouraei.mihanblog.com/Post-5.ASPX(رک-

و پیل الکتریکی

)http://www.aftab.ir/lifestyle/view.php?id=73741(رک-

و همچنین از نقاشی ها و عقاید مانی . نوای ساز باربد و نکیسا و ارمان های مزدک به ما رسیده نشانگر زنده بودن اندیشه و علم و هنر درایران ان عصر است

. میتوان تصور کرد چه بسیار مفاخری در این دوران زیسته اند که اخبار انها در کتابسوزی ها از بین رفت و دنیا از وجود انها برای همیشه نادان ماند....

از دید جامعه شناسی شورش مزدک (و نیز ورهرام چوبین و حتی تلاش تنی چند از خود پادشاهان) برای شکستن قداست اشرافیت و موبدان و کوشش برای ملایم کردن فشار طبقاتی در اواخر دوره ی ساسانی را میتوان به معنی شروع اصلاحاتی درایران دانست که بی شک به از بین رفتن نظام فئودالی و ورود ایران به دوره ی جدید تاریخ منجر میشد ...(لازم به یاداوریست مبدا تاریخی پایان قرون وسطی در اروپا با تصرف شهر کنستانتین توسط عثمانی ها به سال 1493 میلادی و انقراض بیزانس صورت گرفته است و علت رونسانس بودن عصر جدید را اختراع دستگاه چاپ توسط گوتنبرگ در همان قرن و انشعاب شاخه پروتستان از مسیحیت و ضعیف شدن کلیسای علم ستیز رم میداند و جالب اینجاست که این دقیقا مشابه همان شرایط موبد ستیزی و شکوفایی مکاتب فکری و فرهنگ و علم در ایران ساسانی بود )...ولی از بخت بد ضعف ناشی از گذار میان این دو دوره ی اجتماعی در تاریخ ایران هم دوره با حمله ی ارتشی از راهزنان تازه مسلمان شده که برای رسیدن به یکی از دو بهشت دنیا یا اخرت از صحرا های سوزان و غیر قابل سکونت عربستان پیدا شدند شد..

بعد از ان هم .با وجود تصرف ایران به دست تازیان و سختگیری های عقیدتی انان عده ای از مزدکیان همچنان به کیش خود ماندند و باقی مانده ی انها بصورت پراکنده تا چند قرن بعد از سلطه تازیان ادامه حیات دادند.حتی ادامه ی عقاید مزدکیان در خرمدینان نیز مشهود است

) اصل روشنايي
2) اصل تـاريكـي

اين دو اصل بگونه ی تصادفي به هم مي پيوندند وباز بصورت اتفاقي از هم جدا مي شوند.

آیين مزدك كه در واقع تلفيقي از باورهای زررتشتي و مانوي و برخي آداب و رسوم جوامع روستايي است , به خدايي كه چون پادشاهان بر تخت نشسته و در عرش قرار دارد باورمند است .كارهاي خوب را از آن " مدبر الخير " و كارهاي بد را ناشي از عمل " مدبر الشر " مي دانند.

باورهای مزدك پس از سركوبي و حتي در دوران اسلامي نيز هوادارانی داشته است .صلح خواهي , آشتي جويي و دادگري و از بين بردن تبعيضات و دوگانگی های اجتماعي از ويژگیها ي مزدكيان بوده است . مزدك ريشه ي اين تبعيضات را در عملكرد " ديوان " خدمه ي شر مي داند.

كلمان هوار پژوهشگر ارزشمند اروپايي در نسک(کتاب) خودش " ايراني و تمدن ايراني " در صص 143و144 اصول اعتقادي " مزدك " را اينگونه ارزيابي مي كند :
"تعاليم مزدك كه بر اساس اعتقاد به دو مبدا نور و ظلمت شكل گرفته از عقايد ماني گرفته شده است .
از ديد مزدك , آب و آتش و خاك عناصر اصلي سازنده ي اين جهانندوحتي ريشه ي خير و شر نيز از اين 3 عنصر است . پاكي هاي اين 3 عنصر خير و اجزاي تيره آن شر را بوجود مي آورد .
مزدك عالم روحاني را بسان عالم زميني دانسته و به خداي كرسي نشين در آسمان كه 4 نيروي تميز ,عقل , حافظه و سرور در خدمتش و 7 وزير بنامهاي سالار , پيشكار , پلوان ؟؟ كاردان , دستور و كودك اجرا كننده ي اوامرش بودند اعتقاد داشت .

دكتر باقري كه از پژوهشگران پرآوازه ی ايران در خصوص اديان پيش از اسلام مي باشد , در اثر پيشين صص 143و144 عقايد مزدك را بيشتر موشكافي مي كند :


"مزدك انسانهارا برابر مي دانست و آنها را به برابري و درستي و برادري بين خود دعوت و نوع دوستي و مساعدت و تعاون و مهمانوازي و دوري جستن از تعلقات مادي و امور دنيوي را به هواداران خود سفارش مي كرد ."
در آموزه های مزدك حتي رعايت حال جانوران نيز تا كيد شده بودو مروت بر حيوانات عاملي براي افزوده شدن بر خير دروني بشر تلقي مي گرديد.



به دید مزدک خداوند روزی را برای هر کس برابر آفریده تا انسانها به گونه ی برابر از آن بهره مند شوند. و در دراز مدت زیاده خواهی شماری باعث شده که غنی و تهی دست بوجود آید. مزدک مخالف وجود حرمسراها بود و به این باور داشت که حتی زنان اضافی را باید از ثروتمندان گرفت و به گونه ی برابر در میان توده ی مردم و فقرا داد تا در جهان برابری پدید آید.

در پایان مزدک در سال 528 یا 529 زادروز(میلادی) بدست انوشیروان کشته شد. در این میان بر پایه ی منابع حدود 12 هزار تن اعدام شدند. اما گویی مزدک و آیین او در میان توده ی مردم ریشه دوانده بود تا زمان درازی پیروان او به حیات خود ادامه و در زمانها و مكانهاي مختلف با عناويني چون :خرميّه- سپيد جامگان- سرخ جامگان ( محمره)-به قيام خود ادامه دادند.

نام آورترين اين قيامها قيام " بابك خرم دين " در كوههاي كليبر در آذربايجان ايران است كه مدت 23 سال عرصه را بر حاكمان عباسي تنگ كرد و سر انجام طي خدعه اي اسير و در زمان " المتعصم " به شكل فجيعي كشته شد .

در شاهنامه ی فردوسی بزرگ نيز نام مزدک و کارهای او بارها آمده:

دانايی و خير خواهی مزدک

بـــيامد يــــکي مــــــرد مـــــزدک بـنام
سخـنـگوي با دانش و راي و کـــــــــام
گرانــــــــــمايه مردي و دانـش فـــروش
قــــــــباد دلاور بـــــــــــــدو داد گــــوش
بـه نزد جـهاندار دسـتــــــور گشـــــــت
نگـهـبان آن گنـج و گنــــجور گــــــشت
ز خشکي خورش تنگ شد در جـهان
ميان کــــــــــهان و ميــــــان مـــــــهان
ز روي هــــــوا ابــــــــــر شـــــد ناپـديـد
بـه ايران کـسي برف و بــــاران نديــــد

سلام بهزاد جان رسیدن بخیر
دستت درد نکنه

مرسی بهزاد جان
نوشته های قشنگ و عکسای زیبایی بودن

مرسی بهزاد جان بابت اطلاعات مفیدی که بهمون دادی
باید اعتراف کنم تاریخ ایران قبل از اسلام همیشه برای من جذاب تر بوده