این رو امروز از سایت روزنامه جام جم خوندم، یاد این تاپیک افتادم. شما هم بخونید، بد نیست:
روزگاري بود که در هر خانه اي هر کسي با هر امکان مادي ، چند مرغ نگهداري مي کرد و روزي چند تخم مرغ و ماهي يک مرغ براي خوردن داشت. معلوم نيست آن روزها مرگ و مير حاصل از ضعف پروتئين چقدر بالا بود.
چيزي هم به اسم يخچال وجود نداشت که بشود گوشت را براي مدت طولاني نگه داشت. اگر اين روزها پاي صحبت مردم بنشينيد، توجهي متفاوت به مرغ دارند. عده اي آنها را تحريم کرده اند، برخي کم مصرف مي کنند و تعدادي هم معتقدند که نمي شود مصرف نکرد. از قديم و نديم همه مي دانسته اند که براي اين چيزها نمي شود حکم قطعي صادر کرد.
پس در اين وانفسا، بالاخره فقط پوست مرغ نخوريم يا اصلا نبايد مرغ بخوريم؟ اگر کمي فکر کنيد خودتان به جواب اين سوال مي رسيد؛ اما اگر اطلاعات بيشتري مي خواهيد با ما همراه باشيد.
در اين دنياي پر از عجايب ، يکي از پيچيده ترين و غيرقطعي ترين ساختارها، همين موجودات زنده هستند. موجودات زنده با داشتن سيستم پيچيده حيات ، در ذره ذره سلول ها و مولکول ها، بررسي مسائلي پيرامونشان را مشکل تر مي کنند.
کاملا مشخص است جمعيتي که الان در حال حاضر ايران و جهان به خود مي بيند تا 50 سال پيش وجود نداشت و واضح است که با افزايش جمعيت و هجوم افراد به خانه هاي آپارتماني به جاي خانه هايي با حياطهاي بزرگ ، کسي قادر نيست دام و طيور مورد نيازش را خود پرورش دهد. به فرض اين که محصولات گياهي به طور قطع عاري از هر گونه ناخالصي و دستکاري هاي بشري باشند که هرگز اين گونه نيست رژيم گياهخواري را هم که همه افراد نخواهند پذيرفت. شما نگرانيد چون احساس مي کنيد آنتي بيوتيکي که همراه با جيره روزانه غذاي دام وارد بدن آنها مي شود، بدن شما را هم آلوده و غيرمقاوم به بيماري ها مي کند؛ اما چه حالي مي شويد اگر بدانيد ناخواسته ، سالانه چند ميلي گرم از سموم و مواد شيميايي باقي مانده از محصولات گياهي را به بدن خود وارد مي کنيد و با کوچک ترين تغيير در ميزان وزن بدن شما، ميزان افزايش يا کاهش غلظت اين مواد در بافت هاي چربي بدن شما کار دستتان خواهد داد. پس نمي توانيد بگوييد من گوشت نمي خورم پس انسان سالمي هستم!
علم چه مي گويد؟
دانشمندان در زمينه علم پرورش طيور، پس از سال ها تحقيق و تفحص به اين نتيجه رسيده اند که افزودني هاي غذايي مثل پروبيوتيک ، پري بيوتيک و آنزيم ها اگر در برنامه هاي عمومي رشد صنعتي جوجه هاي گوشتي و بوقلمون اضافه شود، مي تواند عملکرد آنها را تا سطح بالايي افزايش بدهد. اصلا نيازي نيست که ما بخواهيم راه هايي را که اين محققان براي دريافتن اين مطلب مهم پيموده اند بشناسيم ، چون آنقدر با پيچيدگي ها و مسائل ريز و درشت مواجه مي شويم که دست آخر، اين کار را به خودشان واگذار خواهيم کرد.
از آنتي بيوتيک نگرانيد؟
متخصصان تغذيه طيور سعي دارند با استفاده از روش ها و به کمک مواد دارويي خاصي ، ميزان گوشت توليدي را افزايش دهند؛ البته حداکثر تلاششان در اين جهت است که اجزاي غذايي يا افزودني ها تحت شرايط استاندارد، به رشد مطلوب و قابل قبول طيور منجر شود. محصولاتي که در صنعت پرورش طيور، به بهبود سلامت دستگاه گوارش کمک کند و عملکرد پرنده را افزايش دهد، مشخص و معين نيستند. ترکيبات موجود عموما، آنتي بيوتيک ها و ضد کوکسيديوزها هستند که بعضي به همراه محصولات عاري از آنتي بيوتيک يا ترکيبات حاوي آنتي بيوتيک به کار مي روند. بقيه ترکيبات براي کمک به هضم غذا و سلامت حيوان در جيره هاي غذايي استاندارد صنعتي وابسته به تجربه هاي مديريتي به کار مي روند. از جمله اين مواد پروبيوتيک ها، پري بيوتيک ها، اسيدهاي چرب ضروري ، آنزيم ها، تنظيم کننده هاي سيستم ايمني و اسيدهاي آلي هستند.
چه بايد کرد؟
شايد تا اينجاي ماجرا خيلي ترسيده ايد و تصميم داريد از فردا چيزي نخوريد، چه گياهي و چه جانوري ، اما بايد گفت چند راه براي جلوگيري از اين مسائل وجود دارد.
همه اينها را گفتيم تا اگر همچنان به مصرف مواد غذايي صنعتي ادامه مي دهيم حداقل بدانيم چه چيزي مصرف مي کنيم و در موارد حاد، کاملا آگاهانه عمل کنيم. ما مي توانيم با آگاهي از شيوه پرورش دام و طيور و روش هاي فرآوري مواد غذايي ، و با سنجش درصد خطر آنها، حداقل با رواني آسوده تر زندگي کنيم ، اما راه دوم اين است که به طور کامل اين مواد را از رژيم غذايي خود حذف کنيم در اين صورت هم بايد آماده باشيم تا کم کم موارد بيشتر و بيشتري را از اين رژيم حذف کنيم.
شايد در نهايت چيزي براي خوردن باقي نماند، اما راه سومي هم پيش روي ماست مثل تعداد معدودي افراد در کل دنيا و معدودتر در کشور خودمان که براي امرار معاش ، چشم اميدشان را بر فناوري هاي روز بسته اند و دست به کار شده اند تا مواد غذايي گياهي و جانوري را خودشان و در سطح محدودي براي خود و خانواده شان توليد کنند. مواد غذايي کاملا ارگانيک ، به دور از هرگونه سم و کود و ماده شيميايي و دام و طيور با تغذيه مناسب و به قول دکتر امير قلاوند، استاد دانشگاه تربيت مدرس ، «همراه با قدرت حيات» توليد کنند. در کشورهاي پيشرفته ، اين افراد کارشان را آنچنان گسترش مي دهند که حتي مي توانند مازاد توليدات خود را با عنوان محصولات ارگانيک و با قيمت هايي بسيار بالاتر از ديگر محصولات به فروش برسانند!
راه حل چهارم
اما راه حل چهارمي هم وجود دارد، محققان بتازگي براي پرهيز از خوراندن آنتي بيوتيک به مرغ ها، روش هايي را به عنوان مبارزه بيولوژيک ابداع کرده اند، اين مبارزه در کشاورزي پايدار هم طرفداراني دارد و هرچند پرهزينه و وقت گير است ، اما روزي مي رسد که به جاي استفاده از اين همه مواد شيميايي ، تمام کشورها به آن رو بياورند و اين چيزي نيست جز تجهيز دام ها و طيور به موجودات ريز مفيدي که براي تغذيه ما ضرري ندارند؛ اما به آنها کمک مي کنند تا با عوامل بيماري زا مقابله کنند. حتما مي دانيد که بدن موجود زنده چيز پاستوريزه اي نيست.
آنزيم ها و صرفه جويي
واژه آنزيم براي کساني که با بدن موجودات زنده سر و کار دارند، آشناست. آنزيم ها پروتئين هايي هستند در ابعاد بسيار ريز که باعث مي شوند فرآيندهاي داخل سلولي در بدن موجودات زنده زودتر اتفاق بيفتد. آنزيم ها وقتي به غذا اضافه مي شوند قابليت هضم مواد را افزايش مي دهند و به بدن حيوان کمک مي کنند تا با خوردن غذاي کمتر، زودتر وزن بگيرد.
امروزه چند مزرعه پرورش بوقلمون در امريکا در حال استفاده از آنزيم ها در جيره هاي بر پايه ذرت و سويا هستند. بعضي از اين آنزيم ها در گياهاني مثل گندم وجود دارند و با اضافه کردن آنها به جيره غذايي خللي در سلامت طيور ايجاد نمي شود، مثل آنزيم فيتاز که براي تجزيه و استفاده از فسفر آلي موجود در غذا کاربرد دارد. وقتي از اين آنزيم استفاده مي شود، ديگر لازم نيست مکمل هاي غذايي حاوي فسفر را به پرنده بخورانيم و اين يعني تغذيه سالم تر؛ البته روش هاي ديگري هم با کمک بيوتکنولوژي و تغييرات ژنتيکي در باکتري هاي مفيد مطرح هستند که هنوز بر سر اين که آيا واقعا به عنوان روش هاي قطعي مي توان روي آن حساب کرد يا نه شک و شبهه وجود دارد.
هيچ موجود زنده اي اعم از انسان نمي تواند ادعا کند که هيچ نوعي باکتري در بدنش وجود ندارد. اين درست که بسياري از باکتري ها به بدن وارد مي شوند، ما را بيمار مي کنند و مي روند، اما ميليون ها باکتري ريز در دستگاه گوارش ما وظيفه هاي خطيري به عهده دارند. يک مثال براي اين که نقش مفيد و موثر اين باکتري ها را در بدن بدانيد، اين است: وقتي بر اثر بيماري مجبور مي شويد آنتي بيوتيک مصرف کنيد، عادي ترين اتفاقي که براي شما مي افتد، دچار شدن به اسهال است.
مي دانيد چرا؟ دقيقا به خاطر اين که آنتي بيوتيک ها، باکتري هاي مفيد دستگاه گوارش را از بين برده اند. اين باکتري ها وظيفه تکميل هضم مواد غذايي و جذب کامل آب باقيمانده در آنها توسط بدن را به عهده دارند که وقتي نباشند، دچار اسهال مي شويم و اين حالت چيزي جز هضم ناقص و عدم جذب آب نيست.
خوب خيلي واضح است مرغ ها هم در بدن خود اين باکتري ها را دارند و محققان مي توانند با تغييراتي که روي چنين باکتري هايي ايجاد مي کنند، آنها را نسبت به بيماري ها مقاوم کنند؛ همچنين با خوراندن باکتري هاي مفيد ديگري که با بدن پرنده همزيستي مسالمت آميز دارند، مي توانند از استفاده از هرگونه آنتي بيوتيک در جيره هاي غذايي طيور براي مقابله با بيماري هايي نظير آنفلوآنزا جلوگيري کنند و اينجاست که علم چهره ديگري از خود را نشان مي دهد، اما ببينيم محققان چه مي گويند؟
دکتر دانيل هوگ از متخصصان تغذيه مي گويد: هنوز هم شک و شبهه هاي بسياري در اين زمينه وجود دارد و بسياري از اين شبهات به شيوه ارزيابي موارد استفاده از اين مواد برمي گردد.
دکتر پيتر فرکت ، پروفسور و متخصص تغذيه از دانشگاه کاروليناي شمالي مي گويد: موفقيت در اين زمينه ذهني است ، چرا که عملکرد حيوان به عوامل متعددي بستگي دارد. بعضي مواقع اثرات متقابلي که نگهداري حيوان در محيطهاي بسته با اين موارد روي هم مي گذارند، نتيجه مورد انتظار ما را نشان نمي دهند و ديده شده که گاه اين اثرات مثبت در محيطهاي مزرعه اي بهتر خودشان را نشان مي دهند. حتي شرايط مزرعه اي و آزمايشگاهي در يک محيط با محيط ديگر هم متفاوت است.
به نظر بسياري از محققان ، اضافه کردن آنتي بيوتيک ها به غذاي طيور نتيجه بخش است ، اما در مطالعات و سخنراني ها تنها دوسوم جواب موافق به اين مساله داده اند. بيشتر آنتي بيوتيک ها براي پوشاندن شبهات و اشتباهات گزينه مناسبي هستند، اما مديران بايد تصميم بگيرند چه مشکلاتي وجود دارد و پس از آن اسباب و لوازمي که اين مشکلات را بخوبي حل کند، پيدا کنند.
روي ديگر اين سکه
اين مواد هميشه هم مضر و سمي نيستند. باکتري هاي مفيدي در دستگاه گوارش پرندگان ، انواع حيوانات و حتي خود ما زندگي مي کنند که مي توانند مواد قندي ، ويتامين ها، اسيدهاي آمينه و اسيدهاي چرب فرار را براي بدن مهيا کنند. پروبيوتيک ها از جمله ميکروارگانيسم هاي مفيدي هستند که به حيوانات خورانده مي شوند. اين ميکروارگانيسم ها ضد باکتريايي ، تعفن زا و مولد آمونياک در روده بزرگ هستند.
پروبيوتيک ها همچنين مي توانند با عوامل بيماري زايي که از مواد غذايي مصرف مي کنند بر سر مکان هايي که اين عوامل بيماري زا مي خواهند در روده اشغال کنند نيز رقابت مي کنند. گزارش شده که برخي از اين محصولات هم وزن طيور را افزايش مي دهند و هم باعث مصرف کمتر مواد غذايي اوليه مي شوند و اين يعني صرفه جويي و پايين آمدن قيمت ها!
نقش اين مواد چيست؟
پري بيوتيک ها به وسيله حيوانات تک معده اي مثل طيور قابل هضم نيستند، اما توسط ميکروب هاي موجود در دستگاه گوارش پرنده قابل تخمير هستند. پري بيوتيک ها ممکن است به طور انتخابي جمعيت باکتري هاي مفيد موجود در دستگاه گوارش را زياد کند که اينها هم وزن را افزايش داده و ميزان مصرف جيره غذايي را کم مي کنند، حتي ثابت شده که قابليت ماندگاري در مرغ گوشتي و بوقلمون را هم افزايش مي دهند. حتي دکتر فرکت معتقد است وقتي اين باکتري ها به دستگاه گوارش پرندگان ملحق مي شوند، قدرت عمل سيستم ايمني بدنشان را هم افزايش داده و با عوامل بيماري زا هم مقابله مي کنند. اگر مي خواهيد بدانيد پري بيوتيک ها دقيقا چه نوع موجوداتي هستند که اين توانايي ها را دارند و مشکلات آنتي بيوتيک هاي غيرزيستي را هم ندارند، بايد گفت آنها چيزي شبيه مخمرها هستند. يادتان نرفته که مخمرها در صنعت نانوايي و شيريني پزي بسيار مفيدند!
http://www.jamejamonline.ir/